87 lượt xem
Trong thời đại với nhiều biến động và cạnh tranh, mô hình ma trận SWOT là một trong những công cụ quan trọng để đánh giá và định hình tương lai của mỗi cá nhân và doanh nghiệp. Bạn đã thực sự hiểu rõ mô hình SWOT là gì và làm thế nào để áp dụng SWOT một cách hiệu quả? Bài viết dưới đây của Luci sẽ giúp bạn hiểu rõ mô hình SWOT và hướng dẫn chi tiết cách xây dựng mô hình ma trận SWOT cho cá nhân và doanh nghiệp chi tiết nhất.
1. Ma trận SWOT là gì?
SWOT là gì? SWOT là thuật ngữ được lấy từ 4 chữ cái đầu tiên của STRENGTHS (điểm mạnh), WEAKNESS (điểm yếu), OPPORTUNITIES (cơ hội), THREATS (thách thức).
Đối với những công dân hiện đại của thế kỷ 21, thuật ngữ SWOT không còn xa lạ khi chúng ta luôn muốn tìm ra những điểm mạnh và điểm yếu của mình, hiểu rõ những cơ hội cũng như thách thức có ảnh hưởng đến cuộc sống và sự nghiệp của mỗi chúng ta. Bên cạnh đó SWOT còn được ứng dụng rộng rãi như một phương pháp phân tích kinh doanh phổ biến và thông dụng cho doanh nghiệp giúp doanh nghiệp có lối hoạch định đúng đắn và xây dựng các nền tảng phát triển vững mạnh hơn.
Cụ thể, Strengths và Weakness được xem là những yếu tố bên trong của mỗi cá nhân/tổ chức, có thể thay đổi dựa trên sự nỗ lực của bản thân, của toàn thể công ty. Mặt khác, Opportunities và Threats là những yếu tố bên ngoài, bởi vì đây là những yếu tố không phải lúc nào cũng có thể kiểm soát được, cũng không phải muốn là có thể thay đổi được.
2. Nguồn gốc của mô hình ma trận SWOT
Mô hình SWOT bắt nguồn từ những thập niên 60 – 70 của thế kỷ XX, khi nhóm các nhà khoa học Marion Dosher, Ts. Otis Benepe, Albert Humphrey, Robert Stewart và Birger Lie nghiên cứu nguyên nhân vì sao nhiều công ty thất bại trong việc thực hiện kế hoạch. Cuộc khảo sát này bao gồm 500 công ty có doanh thu cao nhất do tạp chí Fortune bình chọn và được tiến hành tại Viện Nghiên cứu Stanford. Từ đó mô hình SWOT ra đời.
Ban đầu tên của mô hình là SOFT, bao gồm Satisfactory (Thỏa mãn) – Điều tốt trong hiện tại, Opportunity (Cơ hội) – Điều tốt trong tương lai, Fault (Lỗi) – Điều xấu trong hiện tại; Threat (Nguy cơ) – Điều xấu trong tương lai.
Đến năm 1964, Albert đã giới thiệu mô hình SOFT với hai cộng sự là Urick và Orr tại Zurich (Thụy Sĩ). Ngay tại thời điểm đó, nhóm nghiên cứu đã quyết định đổi yếu tố Fault thành Weakness, do đó cái tên SOFT đã được đổi thành SWOT.
Đến năm 2004, mô hình SWOT mới được xem là hoàn thiện và bắt đầu ứng dụng nhiều trong các doanh nghiệp. Dần dần, SWOT ngày càng trở nên phổ biến hơn bởi chúng giúp các nhà lãnh đạo nắm bắt được tình hình về nguồn lực hiện tại, đồng thời chỉ ra những lợi thế và hạn chế mà công ty đang gặp phải để kịp thời cải thiện. Ngoài ra, SWOT còn giúp các tổ chức đánh giá được những nguy cơ gây tác động đến công ty từ bên ngoài, những cơ hội mà doanh nghiệp hiện có hoặc sẽ có trong tương lai. Khi đã hình thành được “bức tranh” tổng quát, các nhà vận hành sẽ có những cơ sở và dữ liệu chắc chắn để lên chiến lược kinh doanh hiệu quả, giảm thiểu các rủi ro trong tương lai.
3. Ưu và nhược điểm của mô hình SWOT
Ưu điểm của mô hình SWOT là gì? Mô hình ma trận SWOT là một công cụ phân tích quan trọng với những ưu điểm:
- Tiết kiệm chi phí: SWOT là phương pháp phân tích kế hoạch, dự án hiệu quả mà không tốn chi phí, điều này tiết kiệm được một khoản ngân sách cho doanh nghiệp.
- Đưa ra bức tranh tổng thể cho mỗi cá nhân và doanh nghiệp với nhiều kết quả quan trọng, SWOT giúp mỗi cá nhân và doanh nghiệp nhận biết được những điểm yếu, tận dụng và tối đa hoá các điểm mạnh giúp cá nhân và doanh nghiệp nhìn nhận một cách toàn diện về tình hình hiện tại và tiềm năng tương lai.
- Phân tích SWOT có thể được áp dụng cho hầu hết mọi hoạt động, lĩnh vực kinh doanh. Đây là một công cụ linh hoạt có nhiều ứng dụng.
- SWOT tận dụng các nguồn dữ liệu, tổng hợp ở nhiều khía cạnh khác nhau.
Bên cạnh những ưu điểm đặc biệt, SWOT vẫn còn tồn tại một số những vấn đề cơ bản sau đây:
- Kết quả phân tích chưa thực sự chuyên sâu: Mô hình SWOT còn khá đơn giản, kết quả đôi khi chưa phản ánh đúng các khía cạnh sâu hơn của doanh nghiệp. Kết quả chưa chuyên sâu vì chỉ tập trung vào chuẩn bị dự án, dữ liệu này không đủ để đưa ra định hướng, mục tiêu.
- SWOT không cung cấp giải pháp cụ thể, SWOT chỉ đưa ra một bức tranh chung về tình hình của doanh nghiệp, không cung cấp giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề.
- SWOT chủ yếu là phân tích chủ quan: SWOT phụ thuộc vào quan điểm và đánh giá của người phân tích, do đó, những phân tích khác nhau có thể dẫn đến kết quả khác nhau.
4. Ý nghĩa của phân tích mô hình SWOT đối với cá nhân và doanh nghiệp
4.1 Đối với cá nhân
Đối với cá nhân, mô hình SWOT có thể được áp dụng trong nhiều giai đoạn của cuộc đời, ví dụ như khi bạn muốn lựa chọn ngành nghề để vào đại học hay tìm kiếm công việc phù hợp với bản thân cũng như xây dựng con đường nghề nghiệp.
Thông qua phân tích SWOT của bản thân, bạn có thể nhận biết và tận dụng những ưu điểm cũng như cơ hội để xác định hướng đi nghề nghiệp phù hợp nhất với khả năng và sở thích của mình. Hiểu rõ điểm mạnh và điểm yếu cá nhân từ phân tích SWOT là gì sẽ giúp bạn có định hướng để tập trung vào việc phát triển và cải thiện kỹ năng cần thiết và tiến xa hơn trong sự nghiệp.
Ngoài ra, phân tích ma trận SWOT cá nhân có thể giúp bạn tránh khỏi những sai lầm không thể lường trước vì bạn sẽ cần phân tích những điểm mạnh, điểm yếu cũng như cơ hội và thách thức cần phải đối mặt.
4.2 Đối với doanh nghiệp
Trong doanh nghiệp, phân tích SWOT là bước quan trọng để định hình chiến lược kinh doanh. Phân tích SWOT giúp doanh nghiệp dễ dàng thấy được những cơ hội và thách thức từ môi trường bên ngoài cũng như sức mạnh và yếu điểm nội bộ để xác định hướng phát triển chiến lược. Bên cạnh đó, thông qua phân tích SWOT doanh nghiệp có thể tối ưu hóa nguồn lực và tập trung vào những mảng hoạt động mang lại hiệu suất cao nhất.
5. Hướng dẫn chi tiết xây dựng mô hình SWOT cho bản thân
Phân tích SWOT cá nhân là một công cụ phân tích miễn phí nhưng vô cùng mạnh mẽ để tự đánh giá bản thân và tìm ra các vấn đề mà bản thân đang gặp phải, cùng với các cơ hội trong tương lai. Với mỗi mục tiêu cụ thể, kết quả của mô hình ma trận SWOT sẽ khác nhau. Do đó, đầu tiên bạn cần xác định mục đích xây dựng mô hình SWOT là gì? Bạn đang tìm kiếm chuyên ngành phù hợp hay một sự thăng tiến trên con đường sự nghiệp trong tương lai?
Tiếp đến hãy làm “bài tập” SWOT này khi bạn cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh và thoải mái để cho kết quả được chính xác nhất. Bài tập sẽ bao gồm các câu hỏi nhằm khai thác 4 khía cạnh của bản thân Strengths, Weakness, Opportunities, Threats. Bạn có thể tham khảo một số câu hỏi dưới đây và hãy thật “trung thực” khi trả lời nhé! Bạn cũng có thể hỏi người khác về bạn để có những kết quả khách quan hơn và “có thể họ sẽ phát hiện ra những vấn đề mà bạn không thể tự nhìn thấy.
Điểm mạnh là những kỹ năng, khả năng và trình độ của bản thân. Ngoài ra cũng có thể bao gồm kinh nghiệm làm việc, giáo dục, đào tạo, bằng cấp và chứng chỉ bổ sung.
- Kỹ năng của bạn là gì?
- Bạn có những năng lực nào mà người khác không có?
- Phẩm chất gì của bạn khiến người khác đánh giá cao?
- Điều gì ở bạn khiến bạn tự hào nhất?
- Bạn đang sở hữu những mối quan hệ cá nhân chất lượng nào?
- Điều gì khiến bạn tự tin?
Điểm yếu là những kỹ năng, khả năng hạn chế của bản thân. Bạn hãy thoải mái với những yếu điểm của mình bởi vì nhận thức được điểm yếu là bước đầu tiên để tìm cách khắc phục chúng.
- Đâu là những thói quen xấu của bạn?
- Những công việc gì bạn luôn né tránh?
- Bạn tự ti về điều gì ở bản thân?
- Mọi người nhận xét như thế nào về điểm yếu của bạn?
Cơ hội là các yếu tố bên ngoài thuận lợi có thể mang lại lợi ích/ lợi thế cạnh tranh cho bạn.
- Có khóa đào tạo nào bạn nghĩ sẽ giúp bạn mạnh mẽ hơn trong công việc không?
- Có các hoạt động cộng đồng nào giúp bạn phát triển kỹ năng?
- Những xu hướng hiện tại mà bạn thấy là gì?
Nguy cơ là những yếu tố bên ngoài tác động tiêu cực đến mục tiêu, cuộc sống của bạn. Việc nhìn nhận nguy cơ giúp bạn giảm thiểu rủi ro khi thực hiện kế hoạch hoặc thậm chí là biến nó thành cơ hội cho chính mình.
- Bạn có đang bị lu mờ bởi một đồng nghiệp có tiếng nói hay tham vọng hơn?
- Có đối thủ nào làm việc giỏi hơn bạn?
- Trở ngại nào mà bạn đang gặp phải trong công việc?
Sau khi tiến hành phân tích SWOT, bạn đã có một cái nhìn tổng quan về tình hình hiện tại của bản thân, qua đó sẽ giúp bạn đưa ra những giải pháp và quyết định chính xác hơn.
Và hãy nhớ rằng, luôn tận dụng và phát triển những gì bạn đang làm tốt, giảm bớt hoặc loại bỏ những điểm yếu thông qua học tập và rèn luyện, sẵn sàng và dũng cảm nắm bắt khi có cơ hội và luôn luôn chuẩn bị để có thể giảm tác động từ những rủi ro mà bạn có thể lường trước. Chúc bạn luôn hạnh phúc và thành công!
6. Hướng dẫn chi tiết xây dựng mô hình SWOT cho doanh nghiệp
Môi trường doanh nghiệp là sự tập hợp của rất nhiều cá nhân, do đó để kết quả phân tích SWOT được khách quan hơn, bạn có thể tập hợp câu trả lời từ nhiều người (các phòng ban và cấp độ khác nhau) để xây dựng một danh sách bao quát và sâu sắc nhất. Vậy những nội dung quan trọng để có thể khai thác và xây dựng mô hình SWOT là gì?
Với điểm mạnh, bạn có thể đặt các câu hỏi xoay quanh vấn đề bên trong của doanh nghiệp để khai thác unique selling point của doanh nghiệp (điểm làm cho doanh nghiệp của bạn nổi bật giữa hàng ngàn đối thủ khác)
- Năng lực tài chính của công ty
- Hệ thống quản trị và văn hóa doanh nghiệp
- Có điều gì đặc biệt trong công nghệ, thiết bị và năng lực sản xuất của doanh nghiệp
- Sức mạnh thương hiệu, vị thế của doanh nghiệp trong thị trường.
- Năng lực nhân sự
- Tiềm năng phát triển của công ty trong tương lai
Bên cạnh những điểm mạnh đó, việc tìm ra những điểm yếu của doanh nghiệp sẽ giúp bạn có thể chuẩn bị những kế hoạch và định hướng phát triển hiệu quả hơn.
- Những khó khăn mà doanh nghiệp đang phải đối mặt.
- Những hạn chế về tài chính, thiếu vốn, chi phí cao.
- Những hạn chế về năng lực quản trị, thiếu nhân sự giỏi…
- Những hạn chế về marketing như thương hiệu chưa mạnh, đội ngũ marketing thiếu kinh nghiệm.
- Những hạn chế về công nghệ, thiết bị cũ, quy trình sản xuất không hiệu quả
- Lý do khách hàng không chọn doanh nghiệp của bạn là gì?
Cơ hội là những yếu tố bên ngoài có thể đem lại những ảnh hưởng tích cực cho doanh nghiệp. Việc phát hiện và nắm bắt kịp thời cơ hội giúp doanh nghiệp có thể tạo ra sự khác biệt với đối thủ cạnh tranh và dẫn đầu thị trường.
- Nhu cầu thị trường cao.
- Sự phát triển của khoa học công nghệ.
- Chính sách ưu đãi của chính phủ.
- Mối quan hệ hợp tác với các đối tác.
- Xu hướng thị trường
- Biến chuyển về khách hàng tiềm năng.
Thách thức là yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến doanh nghiệp không thể kiểm soát.
- Môi trường cạnh tranh gay gắt.
- Biến động của thị trường.
- Chính sách của chính phủ thay đổi.
- Rủi ro về tài chính
- Thiên tai, dịch bệnh.
Từ đó, hãy thiết lập ma trận SWOT để có cái nhìn tổng thể về doanh nghiệp. Mô hình SWOT sẽ giúp bạn trình bày những thông tin trên một cách rõ ràng và dễ hiểu.
7. Những sai lầm khi phân tích mô hình SWOT
Phân tích mô hình SWOT tương đối đơn giản tuy nhiên một số sai lầm khi phân tích SWOT là gì? Hiểu rõ được những điều này sẽ giúp bạn có kết quả phân tích chính xác và hiệu quả nhất. Dưới đây là 3 lưu ý nên tránh khi phân tích mô hình SWOT:
Thông tin cũ, không cập nhật thông tin: Môi trường – Thị trường luôn biến động, do đó hãy tránh sử dụng những thông tin lỗi thời. Thay vào đó, cần cập nhật dữ liệu thường xuyên để nắm bắt được tình hình thực tế và nắm bắt kịp thời những xu hướng và cơ hội.
Đánh giá quá cao “điểm mạnh”: Phân tích SWOT mang khá nhiều cảm tính và sự đánh giá “chủ quan”, do đó cần trung thực và cẩn thận trong quá trình phân tích. Những điểm mạnh thường tạo ra sự hứng khởi trong quá trình phân tích, do đó chúng cũng thường được đánh giá cao quá mức khi phân tích SWOT. Để khắc phục được điều này, bạn có thể đặt mình vào vị trí khách hàng khi lựa chọn dịch vụ, sản phẩm hoặc lấy ý kiến khách quan từ người ngoài.
Phân tích chung chung, mơ hồ: Đây là một lỗi phân tích SWOT ít rõ ràng và rất nguy hiểm trong quá trình tìm kiếm các biện pháp khắc phục yếu điểm. Để bảng phân tích trở nên rõ ràng hơn, bạn nên tìm hiểu thêm các nguyên nhân hoặc phân tích bằng các giá trị có thể đo lường được.
Hy vọng những thông tin Luci vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ hơn về mô hình SWOT là gì. Từ đó giúp cho mỗi cá nhân và doanh nghiệp có thể tự phân tích và đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức để đưa ra quyết định chiến lược chính xác hơn.
